Kripto Nakit piyasası yeni bir devrin eşiğindeyken, ortaya çıkan rezerv kanıt sistemleri korunma için kâfi olacak mı?
Kripto Nakit piyasası en güçlü vakitlerinden birini geçiriyor. Terra krizinin patlak vermesiyle Birlikte yıkılan piyasa için FTX borsasının çöküşü de ağır bir vuruş oldu. Şimdilerde kripto piyasası ayı trendini, en derinden hissediyor. Bu süreçlerin akabinde Binance, piyasadaki güvenilirliği Geri kazandırmak için ortaya bir Fikir attı. Bu fikir, borsaların rezerv deliline gitmeleriydi. Ayrıyeten Binance, bugün yeni rezerv İspat sistemi olan Proof of Reserve’ü (POR) duyurdu. Lakin, bütün bu eforlar sonraki çöküş için kâfi bir korunma usulü olabilecek mi?
Piyasadaki Çöküşler ve Piyasadan Çıkan Likidite
Merkeziyetsiz akıllı mukaveleler platformu ve stablecoin ihraççısı olan Luna’nın çöküşü, yılın en Kıymetli kripto olaylarından biri oldu. Piyasa değer sıralamasına nazaran ilk 10 içerisine giren proje, 120 dolar düzeylerine kadar yükselmeyi başarmıştı. File yapısı olarak, Luna ve UST coin’lerini birbirine bağlayan sistemde yaşanan külfetler projeyi tarihe gömdü.
Çöken bu Luna projesinin, yatırımcılara yansıması ise epey ağır oldu. Anlık çöküşte, yalnızca Luna’nın sıfırlanmasıyla Birlikte piyasadaki 40 milyar dolar Buğu oldu. Yani yalnızca bir kripto para, yatırımcılarının 40 milyar dolarının yok olmasına neden oldu.
Peg’liği bozulan UST’yi kurtarmak isteyen Luna Vakfı, elindeki bütün rezervleri satmaya başlamıştı. Bitcoin başta olmak üzere, Luna’yı bile satmaktan kaçınmadılar. Elinde Çehre binlerce Bitcoin’i bulunan vakıf, piyasaya ağır vuruş vurdu. O çöküş, bütün piyasadan milyarlarca doları Buğu etti. Bitcoin’in düşüşü, stablecoin’lerin sarsılışı ve Luna’nın sıfırlanması argümanlara nazaran 100 milyar dolar üzerinde bir parayı yok etti. Elbette, kaybeden olduğu üzere kazanan da vardır. Bu Nakit birilerinin eline geçti diyebiliriz. Lakin bu, kesimin çöküşüne Mani olamadı.
Diğer taraftan bakıldığında, FTX’in çökmesi ve akabinde iflas bildirmesi de Kıymetli bir Hadise olarak tarihe geçti. Bu olay, kripto Nakit piyasasından 70 milyar doların üzerinde bir parayı buharlaştırmaya yetti. Binance CEO’su Changpeng Zhao, FTX tarafında yaşanan zahmetlere değinerek elindeki FTT’leri satacağını belirtti. Bu telaffuzun akabinde başlayan süreçte, FTX ve Alameda’nın kirli sepeti ortaya çıktı. FTX, kardeş şirketi Alameda’yı kurtarmak için kullanıcı varlıklarıyla süreç yapmıştı. Ortaya çıkan bilançoda, milyarlarca doların Ziyan olduğu anlaşıldı. Bu haberlerin düşmesi ve FTX’in çöküşü, bir günde 10 milyar doları buharlaştırdı. Kripto sanayisi, yılın en ağır darbelerinden birini daha almış oldu. Alameda ve FTX’in yatırım yaptığı projeler ise birbir çökmeye başladı. Kimileri iflas kararı aldı ve yatırımcılar mağdur oldu.
Peki, Rezerv İspatları Milyarlarca Dolarlık Çöküşleri Karşılayabilecek mi?
Rezerv ispatlarının başlamasıyla birlikte, birçok kripto Nakit borsası varlıklarının bir kısmını açıklamaya başladı. Nansen bilgilerine nazaran, dünyanın en Aka kripto Nakit borsası olarak anılan Binance’ın 64 milyar dolarlık bir rezerv delili bulunuyor. öbür borsaların rezervleri ise 6 milyar dolar ile 1 milyar dolar ortasında.
Coinbase tarafından gelen İzah da dikkat çekti. Borsa, elinde 2 milyon adet Bitcoin rezervi olduğunu lisana getirdi. Bunun da yaklaşık pahası 30 milyar dolar düzeylerinde.
Ancak, piyasada yaşanan bir çöküşte milyarlarca doların buharlaştığını ve panik satışların başladığını düşünelim. Bu durumda rezervler sağlam kalabilecek mi?
Günde yaklaşık olarak 10-15 milyar dolarlık bir süreç hacmi yakalayan FTX, bir o kadar da alıcı varlıklarını elinde bulunduruyordu. Lakin çöküşün tesiri ve yaşanan panik süreci, borsadaki anlık çıkışlara neden oldu. Teminatlarını karşılayamayan ve müşterilerine varlıklarını teslim edemeyen FTX, süreçleri durdurmak zorunda kaldı.
Bu süreci göz önünde bulundurduğumuzda, mümkün bir çöküşte hiçbir borsanın garantisi yok üzere görünüyor. Zira burada, çöküşün yarattığı tesirden fazla, yatırımcıların yaşadığı panik daha tesirli.
Olası Bir FTX yahut Luna Çöküşünde Borsalar
Kripto sanayisinin geleceğinde, tekrar bir çöküş öyküsü görebiliriz. Bu her Vakit masada. Bu türlü bir durumda, ortalama olarak 50 milyar dolarlık bir Nakit buharlaşabilir. Bu buharlaşma, kaybeden taraftan kazanan tarafa geçse de piyasanın çökmesinde domino tesiri yaratıyor.
Olası bir 50 milyar dolarlık çöküşte, Binance dahil öbür bütün borsaların yaşayacağı süreçler göze çarpıyor.
Kripto paraların prensipteki yapısı, coin adeti ve coin’lere yatırılan dolar ölçüsüyle yanlışsız orantılıdır. Piyasa bedeli 100 milyon dolar olan bir coin, 50 milyon dolarlık bir varlığı içinde barındırır. Likidite mantığıyla kabul edilen bu prensipte, tüccar mantığı geçerlidir. Coin almak isteyen likidite havuzuna dolar bırakmak zorundayken, dolar almak isteyen bu likidite havuzuna coin bırakır. Likidite havuzunda doların azalması ve coin ölçüsünün artması, proje fiyatının da düşüş yaşaması manasına gelir.
Kripto Nakit borsaları da bu prensiple algoritmalarını çalıştırırlar. Her listeli coin için, coin ve karşılığına denk gelen dolar ölçüsü havuzda yer alır. Borsadan A coin’ini almak isteyen bir kişi, borsaya dolar bırakır ve coin’ini alır. Bu durumda borsaya geçen dolar, A coin’inin likidite havuzuna eklenir. Tem aksisi süreçte de borsa doları verir ve coin’i alarak likidite havuzuna ekler.
Borsada listeli olan bir coin’in patlaması durumunda, o coin’in likidite havuzu yatırımcılar tarafından neredeyse büsbütün boşaltılır. Havuzda yalnızca coin ölçüsü kalır ve projenin fiyat bedeli sıfırlanır. Bu türlü bir durumun yaşanabileceği ihtimali ise her Vakit masada yer alıyor. Bunun olması halinde, yaşanan panikle tesir, 10 katına kadar çıkabilir.
Bu durumda borsaların rezervleri de erimeye başlayacaktır. Bilhassa borsaların stablecoin rezervlerinde Önemli baskılar meydana gelecek. Zira, kullanıcılar ellerindeki coin’leri havuza bırakarak dolar karşılığını çekmeye çalışacak. Bu türlü bir paniğin ve çöküşün, hiçbir borsa tarafından karşılanamayacağı gerçeği de nihayet zamanlardaki olaylardan sonra ortaya çıktı.
Borsalar Ne Yapmalı?
Dünyanın en Aka kripto Nakit borsalarından biri olan FTX, çöküşünün ardında daha Fazla kusurlarını barındırıyor. Şirketin yöneticileri, kaldıraçlı süreçlerde epey sık süreç yaptılar. Teminat olarak ise alıcı fonlarını göstermek zorunda kaldılar. Zira ayı piyasasında, long taraflı süreç açmayı seven bir kitleydiler.
Binance tarafından ortaya atılan bu yeni model ve atılım, bakıldığı Vakit piyasa açısından epeyce ümit vadediyor. Elbette bu, kusursuz bir Yönetim gerektiriyor.
Çünkü borsaların sunduğu rezerv delilleri, aslında büsbütün alıcı fonlarından ibaret görülüyor. Borsadaki likidite havuzu 1:1 oranında karşılık veriyor diyebiliriz. mümkün çöküşün yaratacağı panik ve Nakit çıkışı, 1:1 oranından şaşılırsa borsaların Nakit çekme süreçlerini durdurmalarına Sebep olacaktır.
Merkeziyetsiz borsalarda bu durum tam manasıyla 1:1 oranında işlemektedir. Pancakeswap borsasını Örnek alalım. Burada çıkan projeler, likidite havuzuna dolar ve coin eklemesi yaparak piyasaya çıkıyorlar. Bu durumda her kullanıcının varlığı, birebir oranda bir karşılıkla havuzda tutuluyor. Satış baskısı fiyatı düşürürken, alış baskısı ise fiyatı yükseltiyor. Lakin hiçbir biçimde, bu havuz Öbür süreçlerde kullanılamıyor.
Borsalar Yalın bir algoritma kullanarak, kullanıcılara dağıttıkları coin’lerin karşılığına denk gelen varlıkları tutmak zorundadırlar. Bunları rastgele bir hack olayına karşı da garantiye almak zorundalar. Bunun için her ne kadar rezerv ispatı gelse de kâfi olmayacaktır. mesela A borsasının yöneticileri, bu varlıklarla bir süreç açtığında havuzda bir çatlak meydana gelir. Bu çatlak mümkün bir çöküşte 1:1 oranında kullanıcıya ödeme yapamamak manasını taşır.
Domino Taşları Devrilmeden önce tedbir Alınmalı
Küresel bir sanayi olan kripto ekosistemini korumak için, klasik yollara başvurmak faydalı olabilir. Borsalar, kullanıcılarından gelen bütün dolarların, karşılığına tekabül eden coin ölçüsünü 1:1 oranda yansıtmalı. Bu yansıma itimat verse bile, öteki yandan kasayı da sağlama almak gerekiyor.
Merkeziyetsiz bir seyahat olarak başlayan kripto sanayisinin, vakitle merkezileşmesi de burada öne çıkıyor. Zira borsalar, en küçük algoritma sapmasında çöküşün tesirini güçlendirebilir. FTX olayı bunun en Değerli ikazlarından biri olmuştu.
Şahıslara ve kurumlara güvenmekten çok, global çaplı bir mecraya varlıkların emanet edilmesi bütün sorunu çözebilir. Örneğin Dünya Merkez Bankası‘nın, borsa rezervlerini denetlemesi ve Denetim etmesi mümkün bir çöküşü de daha az düşünceyle halletmeye Yardımcı olabilir.
Elbette burada borsaların da atması gereken kimi adımlar öne çıkıyor. Binance’in, kurtarma fonunda BNB, BTC ve BUSD birikimi var. Aslında borsaların, kripto sanayisine yönelik oluşturduğu kurtarma fonunda tamamiyle stablecoin’lerin yer alması gerekiyor. Bu da en emniyetli stablecoin’lerden seçilmeli. Zira piyasanın yaşayacağı çöküşte stablecoinler peg olarak kalırken, kripto Nakit üniteleri düşüş yaşayabiliyor.
Sonuç
Yeni bir sanayi haline gelen kripto bölümü, bundan sonraki süreçte de varlığını devam ettirecektir. Bu Yıl yaşanan FTX ve Luna olayları, kripto kesiminin daha sağlam bir hale gelmesi ve daha korunaklı bir sanayi olmasını sağlayan faktörlerden biri oldu. Bu sayede, değişim ve denetleme başladı. Önümüzdeki birkaç Yıl içerisinde, kripto sanayisini değişik bir düzeyde görme olasılığımız Fazla yüksek.
Yorum Yok